تحلیل الگوی استقراری دوره ساسانی دشت سنقر

آگاهی از این موضوع که چه عواملی در مکان گزینی محوطه های باستانی یک منطقه نقش دارند، تنها با مطالعه یک محوطه امکان پذیر نیست، بلکه اینگونه پژوهش ها مستلزم بررسی تمامی محوطه های یک منطقه جغرافیایی مشخص است. امروزه در مطالعات باستان شناختی، از اطلاعات بررسی های باستان شناختی استفاده می شود که این روش در مقایسه با حفاری، علاوه بر عدم تخریب سایت های باستانی، موجب صرفه جویی در هزینه و زمان نیز می شود. علاوه بر این امکان مطالعه مجموعه ای از آثار به صورت واحد نیز از دلایل گسترش اینگونه مطالعات است. در سال های 1383 و 1388 دو فصل بررسی باستان شناختی در شهرستان سنقر و کلیایی صورت گرفت که حاصل آن شناسایی و ثبت 286 محوطه باستانی بود. طی این پژوهش و با گونه شناسی سفال های حاصل از بررسی و مقایسه سفال ها با اطلاعات بدست آمده از محوطه های دارای گاهنگاری مطلق، معلوم شد که از این تعداد، 54 محوطه دارای آثار سفالی دوره ساسانی هستند. در این پژوهش اطلاعات به دست آمده از بررسی های باستان شناختی صورت گرفته در شهرستان سنقر و کلیایی مورد تجزیه و تحلیل و روابط بین استقرارگاه های ساسانی و محیط طبیعی هر یک از آنها، با استفاده از برنامه های مورد استفاده در علوم جغرافیا و آمار، مورد ارزیابی قرار گرفتند. روش تحقیق به این صورت است که ابتدا اطلاعات وضعیت جغرافیایی شهرستان جمع آوری گردید سپس با داده ههای مکانی محوطه های ساسانی تلفیق گردید. برای تلفیق داده های پژوهش از سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) و دیگر برنامه های آماری همچون excel استفاده شد. حاصل کار نشان می دهد که درصد بالایی از محوطه ها تحت تاثیر عوامل جغرافیایی شکل گرفته اند. به صورتی اکثر محوطه ها از نظر ویژگی های محیطی از الگوی یکسانی تبعیت می کنند و از نظر مواردی چون ارتفاع، میزان شیب، جهت شیب، نزدیکی به منابع، کاربری اراضی و وضعیت زمین شناختی، شرایط تقریبا یکسانی دارند. لازم به ذکر است که در شرایط محیطی یکسان، محوطه ها نوعی گرایش به سمت غرب شهرستان دارند که در این شرایط، احتمال گرایش به سمت محوطه های شهری که نزدیکترین آنها دینور می باشد، دور از ذهن نیست.